تولید اسباب‌بازی در کشور ما از دهه‌های گذشته پیشرفت بسیاری داشته است؛ تا جایی که برخی از برندهای ایرانی می‌توانند به راحتی با برندهای جهانی رقابت کنند. اما اسباب‌بازی در ایران چه سیر تحولی را پشت سر گذاشته است؟ بهترین اسباب بازی در ایران، متعلق به چه برندی است و امروزه کارخانه‌های اسباب‌بازی ایرانی در چه جایگاهی قرار دارند؟ در ادامه با ما همراه شوید تا پاسخ این پرسش‌های مهم را به شما بدهیم.
تاریخچه اسباب‌بازی در ایران
شاید برایتان جالب باشد بدانید کاوش‌های باستان‌شناسی نشان داده‌اند که استفاده از اسباب‌بازی در ایران، دارای قدمتی چندین هزار ساله است. طی کاوش‌ها اشیاء بسیار زیادی مانند فیگور حیوانات، عروسک‌ها و چهارچرخه‌های دست‌ساز کشف شده که نشان از طراحی‌های کودکانه دارد. باستان‌شناسان و کاوشگرانی که در نقاط مختلف ایران به جستجو پرداخته‌اند، با کشف این اشیا کوچک نشان داده‌اند که بازی‌ها و اسباب‌بازی‌های باستانی ایرانی به طرز عجیب و حیرت‌آوری متاثر از فرهنگ و تمدن ایران باستان بوده است و حتی صنعتگران آن دوره، مجسمه‌ها و عروسک‌های مختلف ساده‌ای را برای رفع نیاز مردم و به‌خصوص بچه‌ها ساخته‌اند.
این اسباب‌بازی‌های کوچک نشان می‌دهد که کودکان ارزش والایی برای ایرانیان باستان داشته‌اند و صنعتگران تلاش کرده‌اند با درک ظرافت‌های موجود و انتقال آن به دست‌ساخته‌هایشان، بخشی از فرهنگ ایرانی را به نمایش بگذارند و در عین‌حال با اهداف آموزشی، مهارت‌های مختلفی را به کودکان منتقل کنند. همه این کاوش‌ها نشانی از قصه‌های عامیانه باستانی ایرانی دارد و به نوعی هویت و فرهنگ غنی ایران را به تصویر می‌کشد. اقلیم و آب و هوای هر منطقه نیز در شکل تولید و ساخت اسباب‌بازی‌ها تاثیر داشته است. برای مثال در مناطق خشک فلات ایران، سفالینه‌هایی کشف شده که نشانه‌هایی از طراحی یک اسباب‌بازی ساده برای کودکان را دارد. علاوه‌بر این اسباب‌بازی‌های برنزی، خشتی، نقره‌ای، شیشه‌ای و… نشان می‌دهند که این صنعت از اهمیت بالایی برخورده بوده است و کودکان با توجه به سنشان، می‌توانسته‌اند با ابزار مختلف خود را سرگرم کنند.
کلیه اسباب‌بازی‌های قدیمی ایرانی را می‌توان در چند دسته تقسیم‌بندی کرد:
- اسباب‌بازی‌های تزیینی نظیر عروسک‌های سفالی، مجسمه‌ها و حیوانات، بیشتر جنبه نمایشی داشته‌اند.
- اسباب‌بازی‌هایی که نشان از خرافه‌های قدیم دارد، بیشتر برای دور کردن اهریمن‌ها استفاده می‌شده است.
- چهارچرخه‌ها عموماً برای افزایش مهارت کودکان طراحی شده‌اند.
- اسباب‌بازی‌های آموزشی، پرورش تخیل و خلاقیت کودک را به همراه داشته‌اند.
- اسباب‌بازی‌های آئینی و مذهبی نیز عموماً برای پیشکش به دیگران طراحی می‌شده‌اند.
بهترین اسباب بازی در ایران
اسباب‌بازی‌های ایرانی تنوع بالایی دارند و برای تحقق اهداف مختلف، توسط متخصصان و طراحی تولید می‌شوند. بهترین اسباب بازی در ایران را می‌توان به شکل زیر دسته‌بندی کرد:
- ماشین‌ها: ماشین‌های پلاستیکی و ماشین‌های ساخت‌و‌ساز، بخش عظیمی از بازار تولید اسباب‌بازی از گذشته تا به امروز را اشغال کرده‌اند و امروزه نیز به‌دلیل کیفیت بالا و قیمت مناسب، عموماً مورد علاقه والدین هستند.
- عروسک‌ها: با قاطعیت می‌توان گفت بهترین اسباب بازی دخترانه در ایران و جهان عروسک‌ها هستند و این محصولات محبوبیت زیادی میان دختربچه‌ها دارند. علاوه‌بر این با تنوع عروسک‌ها، پسربچه‌ها نیز تبدیل به بخشی از جامعه هدف کارخانه‌های تولید عروسک شده‌اند.
- بازی‌های فکری: بازی‌های فکری، آموزشی و رومیزی برای خانواده‌ها اهمیت زیادی دارند و خوشبختانه برندهای ایرانی بسیاری به شکل هدفمند و تخصصی روی تولید بازی‌های فکری و رومیزی تمرکز کرده‌اند.
برترین برندهای اسباب‌بازی ایرانی
در سده اخیر، کمپانی‌های کوچک و بزرگی در ایران فعالیت خود را در زمینه تولید اسباب‌بازی آغاز کرده‌اند که هر کدام می‌توانند بهترین برند اسباب بازی در ایران لقب بگیرند. در پس موفقیت هر یک از این برندها تاریخچه‌ای وجود دارد که دانستن آن خالی از لطف نیست:
- برند درج توی (ممقانیان): کارخانه اسباب‌بازی درج توی، فعالیت حرفه‌ای خود را از سال ۱۳۵۰ به‌طور رسمی آغاز کرد و توانست طی این سال‌ها با هدف تولید اسباب‌بازی‌های مفید و منطبق بر استانداردهای روز دنیا غول تولید اسباب‌بازی مرغوب پلاستیکی در ایران لقب بگیرد. ماشین‌های کوچک و بزرگ، موتورسیکلت‌ها، بازی‌های مهارتی، خانه‌سازی و …، تنها بخشی از تولیدات برند درج توی در این ۵ دهه فعالیت مستمر بوده است و بدون شک، باید دلیل موفقیت این مجموعه در کنار تضمین کیفیت، تولید محصولات مختلف با تیراژ بالا و قیمت پایین دانست که باعث شده عامه خانواده‌ها با هر سطح از توان مالی، امکان دسترسی به محصولات این برند بزرگ را داشته باشند.
- برند زرین تویز: یکی دیگر از برندهای قدیمی تولید اسباب‌بازی پلاستیکی در ایران، برند زرین تویز است که در سال ،۱۳۵۱ ابتدا فعالیت خود را در زمینه تولید محصولات پلاستیکی آغاز کرد و سپس با اخذ استانداردهای لازم اروپایی و جهانی، توانست به صادرات محصولات خود به دیگر کشورهای منطقه خاورمیانه دست پیدا کند. وسایل شن بازی، اسکوتر، انواع پازل، وسایل نقلیه، تاب و …، بخشی از ۱۵۰ محصول باکیفیت و مرغوب این برند نام‌آشنا و دیرینه است.
- برند زینگو: یکی از جدیدترین برندهای فعال در عرصه تولید اسباب‌بازی، برند زینگو است که به‌عنوان یکی از کمپانی‌های زیرمجموعه انتشارات خیلی سبز فعالیت خود را با تمرکز بر تولید بازی‌های آموزشی و فکری رومیزی آغاز کرد و توانست با بازی‌هایی مانند بوم بال، دژوما، جت ست و …، محبوبیت خوبی در بازار اسباب‌بازی ایران کسب کند.
پس از چند سال فعالیت، برند زینگو تصمیم گرفت در سال ۱۴۰۱ دست به تولید اسباب‌بازی‌های حرفه‌ای‌تری، مانند لگو، ماشین، ست‌های مواد غذایی و بازی‌های ترکیبی بزند و به این ترتیب به کمک تجربه و دانش متخصصان جوان، فروش بسیار بالا، سرمایه در گردش مناسب، خلاقیت و توانایی در بازاریابی، استفاده از شهرت انتشارات خیلی سبز و …، برند زینگو تبدیل به نام‌آشناترین و بهترین مارک اسباب بازی در ایران در زمینه تولید اسباب‌بازی‌های متنوع فکری و جمعی شود.
- برند تک توی: یکی از شیک‌ترین و اصیل‌ترین برندهای تولید اسباب‌بازی در ایران، برند تک توی است که سابقه فعالیتش به سال ۱۳۶۳ باز می‌‌گردد و وجه تمایز این کمپانی با دیگر کمپانی‌های مطرح ایران را باید در تولید اسباب‌بازی‌های چوبی باکیفیت دانست. به تدریج فعالیت این برند در عرصه تولید اسباب‌بازی گسترده‌تر شد و توانست از سال ۱۳۸۶ با گسترش خط تولید خود، قطعات پلاستیکی را نیز به محصولاتش اضافه کند و در سال ۱۳۹۰ به شکل رسمی برند خود را تاسیس کرد. بدون شک تک توی بهترین برند اسباب بازی ایرانی چوبی است که امروزه توانسته بخش عظیمی از بازار تولید کلبه‌های جنگلی، پارک‌های شادی و … را در دست بگیرد. این برند نام‌آشنا و حرفه‌ای از سال ۱۳۹۵ وارد عرصه صادرات به کشورهای دیگر مانند ترکیه شد و از سال ۱۳۹۸ برند تکتاز به‌عنوان زیرمجموعه این برند، مسئولیت تولید ماشین‌های ساز و باز محبوب را بر عهده گرفت.
بیشتر بخوانید: بهترین اسباب بازی برای کودکان ۹ ساله
- برند هوپا: هوپا یکی از نام‌های آشنای ایرانی در زمینه تولید و نشر کتاب‌های کودک و نوجوان و بازی‌های فکری آموزشی است که از سال ۱۳۹۲ فعالیت خود را به‌عنوان یک برند حرفه‌ای آغاز کرد. علاقه‌مندان به بازی‌های رومیزی، حتماً نام بازی‌هایی مانند استوژیت، دالیز و … را که نسخه ایرانیزه‌شده بازی‌های معروف خارجی است، شنیده‌اند.
کلیه این محصولات متعلق به برند هوپا است و اغراق نکرده‌ایم اگر برند هوپا را تولیدکننده بهترین اسباب بازی حرفه‌ای رومیزی در ایران بدانیم. هوپا از سال ۱۳۹۴ در کنار تولید بازی‌های فکری و فروش متنوع‌ترین و بهترین اسباب بازی در ایران، دست به انتشار ترجمه‌های متعددی از کتاب‌های نامآشنای جهان زد و به همین علت هم بسیاری از نوجوانان و جوانان علاقه‌مند کتاب‌های خارجی برند هوپا شدند. در سال‌های اخیر هوپا با طراحی و تولید بازی‌های رومیزی کاملاً ایرانی، صفحه جدیدی را در دفتر تاریخ تولید اسباب‌بازی در ایران ورق زد و توانست نام خود را به‌عنوان تولیدکننده بهترین اسباب بازی های ایران ثبت کند.
- برند آوای باران: یکی از پرآوازه‌ترین برندهای ایرانی در زمینه تولید اسباب‌بازی، بدون شک برند آوای باران است. این برند فعالیت اولیه خود را با تمرکز بر پخش و فروش بازی‌های فکری آغاز کرد و به تدریج با به دست آوردن گردش مالی مناسب، زمینه را برای ایجاد برندهای زیرمجموعه خود، نظیر نهالک، قلقلک و … آغاز کرد و توانست بخشی از بازار تولید اسباب‌بازی را در دست بگیرد.
- برند با فرزندان: در سال‌های اولیه شکل‌گیری کمپانی‌های تولیدکننده اسباب‌بازی در ایران، شاید کمتر کسی بود که بخواهد سراغ طراحی، تولید و فروش اسباب‌بازی‌های اختصاصی برای نوپایان برود و برند با فرزندان، توانست از سال ۱۳۶۷ پیشگام این عرصه مهم باشد. لگوهای بزرگ، اولین محصولات تولیدشده توسط این برند بودند و در ادامه لگوهای ریز، پازل‌های سه‌بعدی، دومینوز بازی‌های کمک آموزشی و کتاب‌های مخصوص نوزادان و نوپایان، توانستند نام این برند را پرآوازه‌تر از پیش کنند.
- برند نیکو تویز: برند نیکو تویز یکی از برندهای نوین ایرانی است که از سال ۱۳۹۶ کار خود را با تولید ماشین‌های اسباب‌بازی پلاستیکی آغاز کرد. هدف از تاسیس این برند، تولید محصولاتی مرغوب و باکیفیت برای رده یک تا پنج سال بود و الحق که خلا چنین مجموعه‌ای در بازار اسباب‌بازی ایران به وضوح حس می‌شد. امروزه تولیدات باکیفیت، نشکن، خوش‌رنگ و مرغوب برند نیکو تویز در بسیاری از اسباب‌بازی‌فروشی‌های ایران یافت می‌شود.
- برند طاها تویز: اولین برند فروش ماشین‌های فلزی در ایران، برند طاها تویز است که از سال ۱۳۷۲ فعالیت خود را با واردات ماشین‌های فلزی، ماکت و عقب‌کش از برندهای معتبر و بزرگی مانند مایستو و … آغاز و در سال ۱۳۹۸، کارخانه تولیدی ماشین‌های عقب‌کش را در ایران احداث کرد. کلیه محصولات این برند نام‌آشنا و قدیمی در بهترین اسباب بازی فروشی در ایران به فروش می‌رسد و تمامی کودکان ایرانی، حداقل یکی از محصولات این برند دوست‌داشتنی را در میان اسباب‌بازی‌هایشان دارند.
- برند فکر آذین: محبوب‌ترین کارخانه اسباب‌بازی در ایران برای کودکان دیروز، متعلق به نام فکرآذین با آن فروش کم‌سابقه در اواخر دهه شصت و اوایل دهه هفتاد است. مجموعه راز جنگل، محصول نامآشنای این برند قدیمی است که یقیناً بخش بزرگی از خاطرات کودکان دهه شصتی و هفتادی با این بازی عجین شده است. این برند هنوز هم در ایران فعال است و محصولات قدیمی و جدید خود را به فروش می‌رساند، اما برخلاف کیفیت بالای تولیدات این مجموعه، به هر دلیلی از فروغ گذشته این برند تولیدکننده بهترین اسباب بازی در ایران به‌طرز ملموسی کاسته شده است.
بهترین تولیدکنندگان اسباب‌بازی در ایران
تولید اسباب‌بازی در ایران به دهه ۴۰ و ۵۰ شمسی بازمی‌گردد که عمده تولیدکنندگان با احداث کارگاه‌های کوچک تصمیم به تولید و فروش اسباب‌بازی‌های مختلف گرفتند و همان‌طور که دیدید، اکثر این کارگاه‌ها به شکل تخصصی در زمینه تولید اسباب‌بازی فعالیت نمی‌کردند و بیشتر در کنار تولید محصولات پلاستیکی، چند اسباب‌بازی پلاستیکی مرغوب، مانند ماشین، توپ، جورچین و … را نیز روانه بازار می‌کردند. اما کیفیت پایین برخی از این محصولات باعث می‌شود خانواده‌ها به خرید اسباب بازی خارجی روی بیاورند. در اواخر دهه پنجاه نیز چندین تولیدکننده به تولید و فروش تفنگ‌های اسباب‌بازی روی آوردند که فعالیتشان با موفقیت مواجه نشد و پس از چند سال تعطیل شدند. در دهه شصت، چندین کارخانه تولید اسباب‌بازی نظیر تک توی و با فرزندان مشغول به فعالیت شدند و تولیدات آن‌ها توانست بخش بزرگی از بازار اسباب‌بازی ایران را در دست بگیرد.
پس از آن در دهه هفتاد نیز تولیدکنندگان بیشتری فعالیت خود را در زمینه تولید اسباب‌بازی‌های تخصصی آغاز کردند، اما سیاست‌های کلان کشور در حوزه حمایت از اسباب‌بازی‌های ملی به شکل امروزه متمرکز نبود و برخی از این برندها از چرخه تولید خارج شدند. اما خوشبختانه امروزه سیاست‌های کشور روی حمایت از تولیدات داخلی بنا شده است و بسیاری از خانواده‌ها برای خرید سیسمونی، روی برندهای نامآشنای ایرانی حساب ویژه‌ای باز می‌کنند.
بیشتر بخوانید: اسباب بازی از کجا بخرم؟
بهترین اسباب بازی فروشی در ایران
با توجه به گسترش فعالیت برندهای ایرانی، امروزه نمی‌توان به راحتی یک نام را به‌عنوان بهترین اسباب‌بازی فروشی و بهترین اسباب بازی ایران معرفی کرد، اما خوشبختانه مجموعه‌های حرفه‌ای مختلف و بزرگی با اخذ مجوزهای لازم در زمینه فروش اسباب‌بازی ایرانی فعالیت می‌کنند که یکی از نام‌های آشنا در این حوزه، بهترین فروشنده سیسمونی تهران با نام مجموعه سیسمونی مریم است که با تنوع بالای خود توانسته نیاز خانواده‌های ایرانی را برای تکمیل لیست سیسمونی برطرف کند. برای مشاهده محصولات و قیمت اسباب بازی های متنوع این مجموعه، می‌توانید به اینجا مراجعه کنید.
پازل‌ها، لگوها، اسباب‌بازی‌های آموزشی و بازی‌های ساختنی، می‌توانند به تقویت هوش و خلاقیت کودکان کمک کنند. همچنین بازی‌هایی که به تقویت تعاملات اجتماعی و حل مسأله کمک می‌کنند، نیز توصیه می‌شوند.
در دهه‌های گذشته فعالیت کارخانه‌های اسباب‌بازی در ایران بسیار گسترش پیدا کرده است و در دهه اخیر، کلیه برندهای تولیدی ایران منطبق بر استانداردهای روز دنیا توانسته‌اند اسباب‌بازی‌های متنوعی را تولید و به بازار عرضه کنند. خوشبختانه کیفیت این محصولات توان رقابت با نمونه‌های خارجی را دارد و برندهای ایرانی در زمینه تولید بازی، خصوصا بازی‌های فکری کیفیت بسیار بالایی دارند.
